Προληπτική Ιατρική

Η υγεία μας εξαρτάται από την καλή λειτουργία του οργανισμού μας, ή οποία με τη σειρά της εξαρτάται από τον τρόπο ζωής μας. Ένα τέτοιο αποτέλεσμα δεν μπορεί να επιτευχθεί ούτε και να αντικατασταθεί με φάρμακα ή οποιοδήποτε άλλο είδος θεραπείας. Οι θεραπείες παρέχουν υποστήριξη για κάποιο χρονικό διάστημα. Όμως, η κύρια συμβολή στην υγεία μας είναι η δική μας προσπάθεια.

        Φυσικά, η υγεία μας επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες. Τα γονίδια διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο, όπως και η ψυχολογική και κοινωνική μας κατάσταση. Η λεγόμενη ψυχοσωματική επίδραση είναι σημαντική για την ευημερία μας. Ωστόσο, ο βαθμός με τον οποίο όλοι αυτοί οι παράγοντες (τα γονίδια ή η ψυχοσωματική μας κατάσταση) έχουν αντίκτυπο στην υγεία μας, εξαρτάται κατά κύριο λόγο από τον τρόπο ζωής μας.

Ένας υγιής οργανισμός μπορεί να αντιμετωπίσει δύσκολες ψυχολογικές και κοινωνικές καταστάσεις ή ακόμη και λοιμώξεις χωρίς να υποστεί βλάβη. Αυτό ονομάζεται ανθεκτικότητα ή ευρωστία του ατόμου. Ο τρόπος ζωής μας βελτιώνει ή μειώνει την εγγενή και επίκτητη ανθεκτικότητά μας. Επιπλέον, η σωματική μας σταθερότητα έχει επίσης σημαντικό αντίκτυπο στην ψυχολογική μας ισορροπία. Αυτό είναι που αποκαλούμε σωματοψυχική αλληλεπίδραση.

      Η Προληπτική Ιατρική αφορά όλους εκείνους τους παράγοντες που μπορούν να αυξήσουν την ανθεκτικότητα ενός ατόμου, να βελτιώσουν την ικανότητα αντιμετώπισης δύσκολων σωματικών, ψυχολογικών ή κοινωνικών καταστάσεων. Η προληπτική ιατρική δεν είναι ευρέως γνωστή. Η ιατρική σήμερα θεωρείται κυρίως ως αυτή που ονομάζεται θεραπευτική ιατρική, η οποία προσπαθεί να εξαλείψει τις ασθένειες. Συχνά, όμως δεν είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική, εάν δεν λαμβάνονται ταυτόχρονα με την θεραπεία  τα κατάλληλα μέτρα πρόληψης. Δηλαδή, οι αρχές της προληπτικής ιατρικής θα έπρεπε να αποτελούν μέρος κάθε ιατρικής θεραπείας.

Δυστυχώς, η θεραπευτική ιατρική είναι πολύ συχνά απλώς μια γρήγορη και επιφανειακή δουλειά και μερικές φορές μοιάζει περισσότερο μ΄ ένα συνεργείο.

       Η Φυσιοπαθητική γνωρίζει πολλά προληπτικά μέτρα για τη βελτίωση της ανθεκτικότητας. Μπορεί να είναι τόσο απλά όσο το βούρτσισμα του σώματος το πρωί, κάτι που απαιτεί λιγότερο χρόνο από το βούρτσισμα των δοντιών μας. Ευρέως γνωστό είναι το κρύο πρωινό ντους. Λιγότερο γνωστό είναι το βραδινό ποδόλουτρο. Το πολύ αποτελεσματικό χειμερινό μπάνιο στη θάλασσα, δυστυχώς έγινε στις μέρες μας σπάνιο. Μόνο λίγα άτομα το κάνουν ακόμη και αν κάνετε χειμερινό μπάνιο μ΄ ένα παιδί υπάρχει πιθανότητα κάποιος να καλέσει την αστυνομία σαν να πρόκειται για παιδική κακοποίηση. Η σκληραγώγηση, το ιδανικό της Σπαρτιάτικης διαπαιδαγώγησης, δεν έχει καμία αξία στην σημερινή ανατροφή. Όμως, η ευρωστία είναι εξίσου σημαντική τόσο για τους ηλικιωμένους, όσο και για τους νέους.

Οι τρεις πυλώνες

Η κύρια συμβολή στην ανθεκτικότητα και την ευρωστία είναι οι τρεις πυλώνες της υγείας.

      Η διατροφή μας παρέχει τα θρεπτικά στοιχεία για την καλή λειτουργία του σώματος. Βελτιώνει το μικροβίωμα το οποίο με τη σειρά του επιρρεάζει θετικά ανοσοποιητική λειτουργία και έχει σημαντικό αντίκτυπο στη διάθεση και την ευεξία γενικότερα. Η άσκηση διατηρεί το σώμα σε καλή κατάσταση και αυξάνει την αντοχή και την ανθεκτικότητα του. Ο ύπνος συμβάλει στην συντήρηση όλων των οργάνων και είναι σημαντικός για γενικούς και τοπικούς μηχανισμούς επιδιόρθωσης.

*

Υπάρχουν ιατρικές οδηγίες και για τους τρεις πυλώνες. Ωστόσο καλό είναι να μην τις παίρνουμε τόσο στα σοβαρά με την αυστηρή έννοια του όρου. Απλώς μας παρέχουν κατευθυντήριες γραμμές. Είναι σημαντικό να αποφασίσουμε εμείς οι ίδιοι τι θέλουμε να πετύχουμε – με την υγεία μας και με τη ζωή μας. Ακόμα πιο σημαντικό είναι να το αναλάβουμε την ευθύνη γι’ αυτήν την διαδικασία.

     Οι ενέργειές μας για την υποστήριξη της υγείας μας πρέπει να γίνουν μέρος της ζωής μας. Δεν πρέπει να θεωρούνται σαν ένα πικρό χάπι, που κάποιος πρέπει αναγκαστικά να καταπιεί. Δεν βγάζει απολύτως κανένα νόημα να καταναλώνουμε πράγματα που δεν μας αρέσουν και να συμπεριφερόμαστε καταναγκαστικα μόνο λόγω καθορισμένων οδηγιών.

Ενώ είναι πολύ λογικό να δοκιμάζουμε νέα πράγματα, να μαθαίνουμε ότι αφορά την βελτίωση της ποιότητας της διατροφής, να πειραματιζόμαστε με διαφορετικές γεύσεις και ν’ αποκτήσουμε μια καλύτερη αίσθηση του τι έχει να μας προσφέρει το φαγητό. Αυτή η περίπλοκη διαδικασία είναι ιδιαίτερα χρήσιμη σε κακόφαγα παιδιά που δεν εύκολα τρώνε ό, τι τους σερβίρουν.

Το ίδιο ισχύει και για την σωματική άσκηση. Οι άνθρωποι συχνά λένε, «Πρέπει να πάω στο γυμναστήριο και να χάσω 5 κιλά και όταν το πετύχω αυτό, τότε θα νιώσω καλά και τότε θα μπορέσει να ξεκινήσει η πραγματική μου ζωή». Δεν υπάρχει κανένα όφελος για την υγεία με μια τέτοια στάση. Θα αποτύχει. Δημιουργεί απογοήτευση και άγχος. Πρέπει πρώτα να νιώθουμε καλά με τις πράξεις μας. Στη συνέχεια, θα αναγνωρίσουμε άλλα οφέλη, όπως την απώλεια βάρους ή τις καλύτερες εξετάσεις αίματος.

     Η σωματική άσκηση συσχετίζεται από τους περισσότερους ανθρώπους με το γυμναστήριο. Λένε ότι δεν έχουν τα χρήματα και τον χρόνο να πάνε εκεί. Ακόμη και παιδιά 10 ετών αφήνουν τους καναπέδες τους μόνο για να πάνε στο γυμναστήριο, εάν θέλουν ή πρέπει να κινηθούν. Επίσης, άτομα άνω των 70, όταν τους προτείνω να ασκηθούν λίγο περισσότερο, ρωτούν φοβισμένα «Πρέπει να πάω στο γυμναστήριο;» Υπάρχουν πάρα πολλοί και καλύτεροι τρόποι προσέγγισης από το γυμναστήριο, όσον αφορά την κίνηση και την άσκηση. Η κίνηση είναι ζωή. Ο στόχος πρέπει να είναι το να απολαμβάνουμε την κίνηση και να απολαμβάνουμε το σώμα μας ή τουλάχιστον να νιώθουμε άνετα με αυτό.

    Αυτό που λείπει κυρίως είναι η φαντασία. Η άσκηση ζογκλέρ, για παράδειγμα, μπορεί να γίνεται εύκολα και κρατάει μόνο για λίγα λεπτά κατά την διάρκεια που βρίσκεστε στο γραφείο. Βελτιώνει την λειτουργία του εγκεφάλου, ενισχύει τηω συγκέντρωση και συντονίζει την καλή κίνηση. Είναι εξαιρετική για την ισορροπία. Βελτιώνει τον τρόπο με τον οποίο κινούμαστε (οι περισσότεροι από εμάς διαθέτουν φτώχεια κινήσεων). Μειώνει το άγχος και είναι διασκεδαστική. Είναι ένας τέλειος τρόπος για να μπείτε στον κόσμο της κίνησης, πολύ καλύτερος από το να σηκώνετε απλά κάποια βάρη.

Η Γερμανική Εθνική Υπηρεσία Υγείας προωθεί την άσκηση ζογκλέρ για την βελτίωση της υγείας. [1]

*

Το άγχος και οι επιπτώσεις του είναι μία από τις μεγαλύτερες απειλές για την υγεία. Επομένως, η διαχείρισή του άγχους είναι θέμα ζωτικής σημασίας και όχι μόνο για τους ενήλικες. Το σχολικό άγχος έχει γίνει ένα είδος επιδημίας και ξεκινάει συχνά από την πρώτη δημοτικού. Τα περισσότερα παιδιά ζουν σε ένα δυσμενές για την ψυχοσωματική τους υγεία περιβάλλον. Για τα ζώα θα έλεγε κανείς ότι ζουν σ’  ένα περιβάλλον ακατάλληλο για το είδος.  Γιατί δεν νοιαζόμαστε αρκετά για τη δημιουργία ενός υγιούς περιβάλλοντος τόσο για τον εαυτό μας όσο και για  τα παιδιά μας; Υπάρχουν πολλές απαντήσεις σχετικά με το ερώτημα αυτό. Το ένα είναι η διαφήμιση. Ο όρος «Σύνδρομο του Βιτάμ» αναφέρεται στην τάση μας να περιμένουμε να ζήσουμε όπως μας το παρουσιάζουν οι διαφημίσεις, με όλα τα μέλη της οικογένειας ευτυχισμένα να κάθονται για πρωινό στο τραπέζι. Ο ήλιος να λάμπει και μια πεταλούδα ή ένα ουράνειο τόξο να προβάλει από το παράθυρο και να πλαισιώνει την οικογένεια. Όμως η ζωή και η καθημερινότητα  μας είναι κάπως διαφορετική.

   Αυτή η διαφορά μεταξύ της αναμενόμενης και της βιώμενης ζωής είναι ιδιαίτερα μεγάλη σε παιδιά και εφήβους. Ανατρέφονται με την προσδοκία ότι η ζωή θα είναι ασφαλής και διασκεδαστική. Επιπλέον, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης υπερισχύει ένα πρότυπο που ποτέ που ποτέ δεν θα είναι εφικτό να επιτευχθεί. Δυστυχώς, αυτό δεν οδηγεί σε λιγότερη χρήση οθόνης, αλλά σε ακόμα περισσότερη κατάχρηση. Το πρόβλημα της υπερβολικής χρήσης της οθόνης αποτελεί απλά έκφραση ενός βαθύτερου προβλήματος, ωστόσο  είναι ένα σύμπτωμα το οποίο εύκολα κάποιος μπορεί να παρατηρήσει. Μη εμφανείς, αλλά εξίσου επιζήμιες, είναι οι επιπτώσεις της χημικής ρύπανσης από τα πλαστικά παιχνίδια, τις ηλεκτρικές συσκευές ή ακόμη και τα συνθετικά υφάσματα τα οποία βλάπτουν την ανάπτυξη των παιδιών και συμβάλλουν στην στη  μείωση  της γονιμότητας.

*

Όλα αυτά αποτελούν μια σύντομη περιγραφή της προληπτικής ιατρικής. Συμπεριλαμβάνει σωματικά, ψυχολογικά και κοινωνικά μέτρα.

Οι γονείς συχνά αισθάνονται ότι υπάρχουν τριγύρω τους τόσο πολλές προκλήσεις, που εκείνοι αδυνατούν να τις αντιμετωπίσουν, ούτως ώστε εύκολα να απογοητεύονται. Η εξουθένωση των γονέων έχει γίνει ο κανόνας, όχι η εξαίρεση. «Η εξάντληση παρουσιάζεται όταν το χάσμα μεταξύ του ιδανικού και της ζωντανής πραγματικότητας γίνεται σταθερό και αμετάβλητο». [2]  Οι γονείς συντηρούν το «Σύνδρομο του Βιτάμ» χωρίς  όμως να το συνειδητοποιούν.

*

Τα μέτρα βελτίωσης της υγείας θα πρέπει ν΄ αποτελούν άλλο ένα βάρος για τους γονείς που έχουν ήδη φορτωθεί αρκετά. Αντιθέτως μια αλλαγή των συνηθειών θα πρέπει να είναι μια ανακούφιση. Για να είναι αποτελεσματική, οποιαδήποτε πρόθεση, οποιαδήποτε αλλαγή πρέπει να ξεκινά με την προσωπική δέσμευση, με προσοχή και με επίγνωση, χωρίς να αναμένεται άμεση ανταμοιβή. Δεν πρέπει να καταπίνετε ένα πικρό χάπι μέχρι να ξεκινήσει η πραγματική ζωή.

Υπάρχουν πολλοί τρόποι ανάληψης της ευθύνης. Ένα καλό ξεκίνημα είναι να δουλεύουμε πάνω στους τρεις πυλώνες της υγείας.

[1] https://www.aok.de/bw-gesundnah/arbeit-und-freizeit/jonglieren-lernen-fuer-erwachsene

[2] https://www.nytimes.com/2020/09/22/parenting/parental-burnout-pandemic.html