Η τοπική άμυνα
Αυτό το άρθρο γράφτηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19. Εκείνη την εποχή, δεν υπήρχε άλλο ιατρικό θέμα. Παρόλο λοιπόν που γίνεται πολύς λόγος για το Covid-19, το άρθρο μπορεί να χρησιμεύσει ως εισαγωγή στο θέμα της τοπικής άμυνας.
Στη σύγχρονη ιατρική η υγεία είναι σαν ένα ορφανό παιδί που κάθεται σε στη γωνία. Το αντιλαμβάνονται ενίοτε και τότε του φωνάζουν: «Σταμάτα να καπνίζεις! Κινήσου περισσότερο! Χάσε βάρος! » Όλα αυτά δεν του είναι ιδιαίτερα χρήσιμα. Ένα ακόμη πιο παραμελημένο ορφανό είναι το η τοπική ανοσολογική λειτουργία ή η τοπική άμυνα.
Στην περίπτωση του κορωνοϊού, η τοπική άμυνα αφορά κυρίως τη λειτουργία του αναπνευστικού συστήματος. Άλλοι τρόποι μόλυνσης είναι πιθανοί, αλλά σπάνιοι. Η κατανόηση των μηχανισμών προστασίας του αναπνευστικού συστήματος βοηθάει στη λήψη υγειονομικών μέτρων σε περίπτωση μόλυνσης από τον κορωνοϊό SarsCoV2. Όμως, ας αρχίσουμε με το δέρμα.
Η τοπική μόλυνση και η άμυνα του δέρματος
Το δέρμα επηρεάζεται σε ποσοστό περίπου 2% έως 20% των ασθενών με Covid-19.[1] Αυτό συμβαίνει επειδή το δέρμα διαθέτει τους λεγόμενους υποδοχείς ACE2. Θεωρητικά θα πρέπει να είναι δυνατή μια μόλυνση από κορωνοϊό μέσω του δέρματος, αν και δεν γνωρίζουμε ακριβώς λεπτομερής πώς συμβαίνει.[2] Το δέρμα έχει καλό μηχανισμό προστασίας. Διαχωρίζει πολύ καλύτερα τα εσωτερικά μέρη του σώματος από τον εξωτερικό κόσμο σε σύγκριση με την προστασία, που παρέχεται από τον βλεννογόνο υμένα του αναπνευστικού συστήματος ή του πεπτικού συστήματος. Ωστόσο, το δέρμα και ο βλεννογόνος λειτουργούν με κοινές αρχές.
Πολλά παιδιά πάσχουν από μια μόλυνση του βακτηρίου του χρυσίζοντα σταφυλόκοκκου σταφυλόκοκκου (επίσημη διάγνωση: μολυσματικό κηρίο) και μολύνονται κυρίως το Καλοκαίρι. Συνήθως οι άνθρωποι πιστεύουν ότι το παιδί μολύνεται εκείνη την περίοδο. Μπορεί να είναι έτσι. Μερικά παιδιά είναι πιθανόν να μολύνουν επίσης τα αδέλφια τους, αλλά σπανιότερα τους γονείς τους. Αυτό δε συμβαίνει επειδή οι γονείς δεν μπορούν να κολλήσουν το βακτήριο. Εκτίθενται σ’ αυτό. Όμως συχνά δεν τους βλάπτει. Στην πραγματικότητα περίπου το 50% των ανθρώπων έως και το 90% των επαγγελματιών υγείας έχουν αυτό το βακτήριο ως φυσιολογικό συγκάτοικο στο δέρμα τους. Ένα τέτοιο μικρόβιο, που μπορεί να δημιουργήσει ένα πρόβλημα, ονομάζεται «δυνητικά παθογόνος μικροοργανισμός». Ανάλογα με τη λειτουργία του δέρματος, ένα βακτήριο μπορεί να είναι ουδέτερο ή φιλικό ή μπορεί να γίνει επιβλαβές. Δηλαδή, το μολυσματικό κηρίο μπορεί να εμφανιστεί μόνο ως συνέπεια του βακτηρίου. Η λειτουργία του δέρματος και η άμυνα του παίζουν εξίσου σημαντικό ρόλο.
Σε κάθε υγιές άτομο κατοικούν σε κάθε τετραγωνικό εκατοστό δέρματός του πάνω από 10.000.000 μικρόβια.[3] Συμβιώνουμε καλά με όλα αυτά τα βακτήρια, τους ιούς και τους μύκητες, ακόμη και με τον χρυσίζοντα σταφυλόκοκκο. Μόνο υπό ορισμένες συνθήκες, όταν η τοπική άμυνα έχει πρόβλημα, το βακτήριο θα πολλαπλασιαστεί και θα δημιουργήσει την εικόνα του μολυσματικού κηρίου.
Πολλοί παράγοντες επηρεάζουν την τοπική άμυνα του δέρματος. Η διατροφή, η χλωρίδα του εντέρου, η ορμονική ρύθμιση, η σωματική άσκηση με λίγα λόγια όλοι οι παράγοντες του τρόπου ζωής μας παίζουν ρόλο. Τα παιδιά μολύνονται πιο εύκολα καθώς το ορμονικό τους σύστημα και επομένως η λειτουργία του δέρματος τους είναι διαφορετική.[4] Καθώς στον σταφυλόκοκκο αρέσουν οι υγρές συνθήκες, τα παιδιά γίνονται κυρίως συμπτωματικά το καλοκαίρι.
Ο σταφυλόκοκκος συχνά αρχίζει να πολλαπλασιάζεται σε πληγές, στα μέρη όπου το δέρμα είναι τραυματισμένο. Με το ξύσιμο το μικρόβιο μεταφέρεται και σε άλλα σημεία του σώματος, ιδιαίτερα όταν τραυματίζει κανείς το δέρμα με το ξύσιμο. Συνήθως όμως ο οργανισμός μπορεί να αντιμετωπίσει μια τέτοια ζημιά. Τα προσβεβλημένα σημεία θεραπεύονται από μόνα τους.
Η επούλωση του δέρματος είναι ένα περίπλοκο φαινόμενο,[5] που δεν είναι ακόμα εντελώς κατανοητό.[6] Όταν η διαδικασία επούλωσης εξασθενεί, ο σταφυλόκοκκος πολλαπλασιάζεται και μπορεί να παρουσιάσει άσχημες εικόνες.
Η συνηθισμένη θεραπεία με τοπικά αντιβιοτικά σκοτώνει το βακτήριο στα εφαρμοσμένα μέρη. Αυτό δε σημαίνει ότι το μικρόβιο εξαφανίζεται. Ωστόσο η μείωση του αριθμού του δίνει στους θεραπευτικούς μηχανισμούς την ευκαιρία να κάνουν αποτελεσματικότερα τη δουλειά τους. Εάν αυτοί οι μηχανισμοί δεν λειτουργούν σωστά, η λοίμωξη επιμένει ή μπορεί να εξαπλωθεί παρά την τοπική αντιβιοτική θεραπεία. Μια φυτοθεραπευτική αγωγή με, ας πούμε, Πρόπολη αν και αποτελεσματική κατά του μικροβίου,[7] μπορεί να μην είναι τόσο αποτελεσματική στη θανάτωση των βακτηρίων. Όμως η Πρόπολη βελτιώνει τη λειτουργία του δέρματος και της τοπικής άμυνας γενικότερα.[8] Αυτή είναι μια καλύτερη μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη στρατηγική.
Οι γονείς συχνά χρησιμοποιούν Betadine ή κάποιο άλλο αντισηπτικό για τη θεραπεία του μολυσματικού κηρίου. Σύμφωνα με την εμπειρία μου, αυτό κάνει τα πράγματα χειρότερα. Η επούλωση εξαρτάται από μια υγιή χλωρίδα του δέρματος.[9] Τα αντισηπτικά καταστρέφουν απλώς την χλωρίδα, όπως για παράδειγμα τον επιδερμικό σταφυλόκοκκο, τον «ξάδελφο» του χρυσίζοντα σταφυλόκοκκου. Ο επιδερμικός σταφυλόκοκκος αναστέλλει και σκοτώνει τον χρυσίζοντα σταφυλόκοκκο και υποστηρίζει την δερματική επούλωση. [10] Είναι επίσης ωφέλιμος και σε πολλές άλλες λοιμώξεις, π.χ. του ιού HPV (ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων). [11]
Η διατάραξη του μικροβιώματος προκαλεί πολλά μακροπρόθεσμα προβλήματα στον οργανισμό που εξακολουθούν να μην λαμβάνονται αρκετά σοβαρά από τον ιατρικό κόσμο. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τα αντιβιοτικά τα οποία χορηγούνται δια στόματος, όταν το μολυσματικό βακτήριο καλύπτει μεγαλύτερο μέρος του σώματος. Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί και να μην τα χορηγούμε άσκοπα ιδιαίτερα όταν πρόκειται για το δέρμα. Για παράδειγμα, η έρευνα δεν υποστηρίζει μια θετική επίδραση της αντιβιοτικής θεραπείας, όσον αφορά τις χρόνιες πληγές. [12]
Στην περίπτωση της Covid-19, ορισμένοι δερματολόγοι εξέφρασαν την ανησυχία ότι οι μάσκες, τα γάντια και άλλα προστατευτικά μέτρα ενδέχεται να διαταράξουν μηχανικά την ακεραιότητα του δέρματος, κάνοντας το δέρμα πιο ευάλωτο. [13] Επιπλέον, όλα αυτά τα αντισηπτικά διαταράσσουν το μικροβίωμα και ο συνδυασμός των δύο μπορεί να είναι ένας σημαντικός παράγοντας που διευκολύνει μια διαδερμική λοίμωξη με το SarsCoV2. [14]
Αυτή η ανησυχία μπορεί ν’ακούγεται λίγο υπερβολική, αλλά αποτελεί ένα καλό παράδειγμα για το πώς μπορεί να εξασθενίσει η τοπική άμυνα το αναπνευστικό συστήμα.
Η τοπική άμυνα της μύτης
Η μύτη είναι ένα ακόμα παραμελημένο όργανο. Την αντιλαμβανόμαστε και την διαχειριζόμαστε σαν δύο σωλήνες και θεωρούμε κύριο καθήκον να διατηρούμε αυτούς τους σωλήνες ανοιχτούς, όπως τους σωλήνες του νεροχύτη της κουζίνας. Εάν φράξουν, πρέπει να γίνει απόφραξη είτε μηχανικά είτε χημικά. Τίποτα δεν θα μπορούσε να είναι πιο λανθασμένο από αυτήν την άποψη.
Η μύτη και οι παραρρινικοί κόλποι καλύπτουν μια περιοχή 100-200 cm2 και περίπου 10.000-15.000 λίτρα αέρα ρέουν καθημερινά μέσω μιας υγιούς μύτης.
Στην είσοδο της μύτης μικρά λεπτά τριχίδια φιλτράρουν τα μεγαλύτερα σωματίδια. Στο πρώτο μέρος της μύτης παράγεται μια παχιά βλέννα, ικανή να παγιδεύσει τα πιο μικρά σωματίδια και μικρόβια. Πιο βαθιά μέσα βρίσκουμε το σύστημα της βλεννοκροσσωτής κάθαρσης, τον κοινό μηχανισμό καθαρισμού όλων των αναπνευστικών οδών (μύτη, παραρρινικοί κόλποι, βρόγχοι, αυτιά). Ορισμένα κελιά, τα καλυκοειδή κύτταρα παράγουν βλέννα και η δράση των τριχοειδών βλεφαρίδων των προεξοχόντων επιθηλίων τα ωθούν προς τα εμπρός.
Αυτή η βλέννα αποτελείται από δύο στρώματα, το ένα είναι λεπτότερο για να επιτρέψει την κίνηση των βλεφαρίδων. Το άλλο στρώμα είναι παχύτερο για να πιάσει μικρά σωματίδια και μικρόβια. Η βλέννα έχει αντιμικροβιακές ουσίες[15] και τα τριχίδια κινούνται γρηγορότερα όταν έρθουν σε επαφή με ξένα βακτήρια.[16] Ο μηχανισμός καθαρισμού αντιδρά στις λοιμώξεις και λειτουργεί σύμφωνα με τις ανάγκες της άμυνας. Αυτά τα δύο βίντεο δείχνουν τη λειτουργία του συστήματος καθαρισμού της βλεννογόνου.
https://www.youtube.com/watch?v=HMB6flEaZwI
https://www.youtube.com/watch?v=Zi9RcyYbeGc&t=110s
Καλό είναι να συνειδητοποιήσουμε πως η βλέννα είναι η προσπάθεια του σώματος να επιλύσει ένα πρόβλημα. Δεν είναι αυτή καθ’ αυτή το πρόβλημα.
Για τη βελτίωση της λειτουργίας της μύτης, οι περισσότεροι άνθρωποι χρησιμοποιούν φυσιολογικό ορό. Αυτή η ρινική πλύση αφαιρεί τη βλέννα και άλλες ύλες. Αυξάνει την ενυδάτωση του βαθύτερου υδατικού στρώματος, βελτιώνοντας έτσι την υποκείμενη συχνότητα της βλεννοκροσσωτής και μειώνοντας τις τοπικές φλεγμονώδεις ουσίες.[17] Αυτή είναι η θεωρία. Στην πράξη ορισμένοι γονείς έχουν εμμονή με τον φυσιολογικό ορό, χρησιμοποιώντας μισό λίτρο ή περισσότερο την ημέρα. Κανένας βλεννογόνος υμένας δεν είναι τόσο ταλαιπωρημένος όσο ο ρινικός. Ακόμα και ηλεκτρικές σκούπες χρησιμοποιούνται για τον καθαρισμό της μύτης, αν και η βλεννοκροσσωτή κάθαρση κατευθύνεται προς την άλλη κατεύθυνση, προς τον οισοφάγο.[18] Όπως συμβαίνει και με το δέρμα, αυτή η μηχανική βλάβη μπορεί να κάνει τη μύτη πιο επιρρεπή σε μια ιογενή λοίμωξη. Επιπλέον όλες αυτές οι πρακτικές διαταράσσουν την χλωρίδα της μύτης.
Όπως και με το δέρμα, η χλωρίδα της μύτης είναι μείζονος σημασίας για την τοπική ανοσολογική άμυνα. Υπάρχουν δυνητικά παθογόνοι μικροοργανισμοί, όπως για παράδειγμα ο γνωστός χρυσίζων σταφυλόκοκκος. Στη μύτη, τον ρόλο του καλού έχει ένα άλλο στέλεχος, ο σταφυλόκοκκος lugdunensis.[19] Όπως και με το δέρμα, το ρινικό μικροβίωμα επηρεάζει ιογενείς λοιμώξεις[20] προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο. Η ευαισθησία στη γρίπη εξαρτάται από το μικροβίωμα της μύτης (και του λαιμού) κατά τη στιγμή της έκθεσης. [21]
Επιπλέον, η χλωρίδα της μύτης παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη χρόνιων παθήσεων. Το άσθμα και οι αλλεργίες εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από μια υγιή μύτη[22] και τα προβιοτικά μειώνουν τα αλλεργικά συμπτώματα. [23]
Οι παραρινικοί κόλποι συμβάλλουν επίσης στην ανοσολογική άμυνα,[24] αν και η λειτουργία τους δεν είναι απολύτως σαφής μέχρι σήμερα.
Ένας άλλος περίεργος μηχανισμός είναι ο ρινικός κύκλος που είναι επίσης μέρος της ανοσολογικής άμυνας.[25] Η μύτη συμπιέζεται και αποσυμφορείται στην μία πλευρά και στη συνέχεια στην άλλη πλευρά περίπου κάθε 3 ώρες, οδηγώντας σε εναλλακτική ροή αέρα μεταξύ των δύο ρουθουνιών.[26]
Η θλιβερή πραγματικότητα είναι ότι υπάρχουν τόσα πολλά προβλήματα με την υγεία της μύτης. Η φραγμένη μύτη είναι ένα πολύ γνωστό θέμα στα μικρά παιδιά. Εάν δεν είναι χρόνια, δεν υπάρχει πρόβλημα με όλη αυτήν την επαναλαμβανόμενη ρινίτιδα, καθώς τα παιδιά πρέπει να αντιμετωπίσουν πολλές (κυρίως ιογενείς) λοιμώξεις. Αυτές οι λοιμώξεις εκπαιδεύουν το ανοσοποιητικό σύστημα και βοηθούν στην προετοιμασία του για πιο σοβαρές λοιμώξεις.[27] Τα συχνά εμφανιζόμενα αδενοειδή (κρεατάκια) δεν είναι τίποτα άλλο από αυξημένος ανοσολογικός ιστός. Αποτελεί σημάδι ότι το ανοσοποιητικό σύστημα παλεύει, αλλά μην το εκλάβετε σαν κάτι κακό. Το να διατηρείτε τεχνητά ανοιχτή η μύτη δεν επιλύει κανένα ανοσολογικό πρόβλημα. Η απομάκρυνση των αδενοειδών τείνει να μην είναι χρήσιμη για την υγεία των παιδιών τόσο μεσοπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα.[28] Πιο σημαντική είναι η βελτίωση της λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος των παιδιών τοπικά και γενικά.
Πολλοί περιβαλλοντικοί παράγοντες διαταράσσουν τη ρινική υγεία, όπως η ατμοσφαιρική ρύπανση, τα πολύ ξηρά και πολύ ζεστά υπνοδωμάτια (δεν θα πρέπει να ξεπερνούν τους 18 βαθμούς τον Χειμώνα), πολύ λίγη επαφή με τον καθαρό αέρα και πολλά άλλα. Αλλά πιθανώς τίποτα δεν βλάπτει τόσο πολύ όσο η υπερβολική χρήση του φυσιολογικού ορού και όλων αυτών των ρινικών αποσυμφορητικών.
Τα αποσυμφορητικά εμποδίζουν την τοπική ανοσολογική λειτουργία, αλλάζουν την χλωρίδα, προσφέρουν ελάχιστα για να βελτιώσουν ένα κρυολόγημα και μπορεί να έχουν σοβαρές παρενέργειες. Η διεθνής συμβουλή είναι να μη χορηγείται ρινικά αποσυμφορητικά σε παιδιά κάτω των 6 ετών, καθώς έχουν υπάρξει ακόμη και θάνατοι λόγω της χρήσης τους.[29]
Όλα αυτά μας δίνουν μια ιδέα για το πώς να αντιμετωπίσουμε μια λοίμωξη από κορωνοϊό. Η προσεκτική ρινική πλύση μπορεί να είναι χρήσιμη. [30] Οι εισπνοές (βλέπε παρακάτω) και άλλα μέτρα υγείας ενδέχεται να βελτιώσουν την τοπική ανοσολογική λειτουργία και τον μηχανισμό εκκαθάρισης ή τη ρινική χλωρίδα. Οι εναλλασσόμενες θερμοκρασίες, η άσκηση και τόσες άλλες δραστηριότητες επηρεάζουν τη ρινική λειτουργία ουσιαστικά, προκειμένου να αποφευχθεί μια σοβαρότερη εξέλιξη της Covid-19. Ωστόσο η μοναδική θεραπεία που συζητήθηκε στον ιατρικό κόσμο ήταν η πλύση της μύτης με ιώδιο (π.χ. Betadine) καθώς απενεργοποιεί γρήγορα τον ιό SarsCoV-2.[31]
Η τοπική άμυνα του στόματος
Το στοματικό μικροβίωμα έχει εξίσου σημαντικό αντίκτυπο στην υγεία.[32] Η ποιότητά του εξαρτάται από παράγοντες, όπως η διατροφή. Η ζάχαρη είναι ιδιαίτερα επιζήμια.[33] Το κάπνισμα και το άτμισμα διαταράσσουν το μικροβίωμα και βλάπτουν την βλεννογόνο. Επίσης μπορούν να οδηγήσουν σε περιοδοντίτιδα,[34] μειώνοντας την υγιεινή του στόματος και για την τοπική ανοσοαπόκριση. [35]
Το ίδιο το στόμα δεν διαθέτει τόσο εξελιγμένα ανοσολογικά μέτρα, όπως η μύτη ή οι βρόγχοι. Οι φύλακες βρίσκονται πιο βαθιά μέσα στην είσοδο του λαιμού, όπου υπάρχουν προστατευτικοί ανοσολογικοί ιστοί (δακτύλιος αμυγδαλών Waldeyer) μέρος των οποίων είναι και οι αμυγδαλές.
Αυτοί οι ιστοί προστατεύουν το κατώτερο αναπνευστικό σύστημα από πολλές απειλές για την υγεία και είναι ιδιαίτερα σημαντικοί κατά τη διάρκεια μιας λοίμωξης από κορωνοϊό. Ο φάρυγγας και οι σιελογόνοι αδένες είναι επίσης σημαντικές πηγές για την αναπαραγωγή του κορωνοϊού. Εάν η τοπική άμυνα δεν λειτουργεί σωστά, το ιικό φορτίο θα είναι υψηλότερο και η ασθένεια θα εξαπλωθεί ευκολότερα στους βρόγχους. Ένα υψηλό ιικό φορτίο του στόματος κάνει το άτομο πιο μολυσματικό και για τους άλλους.[36] Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η φροντίδα του στόματος και της μύτης παίζει τόσο σημαντικό ρόλο στην Covid-19.
Έχει συζητηθεί σε ποιο βαθμό το στοματικό πλύσιμο μπορεί να είναι ωφέλιμο στην περίπτωση λοίμωξης από τον κορωνοϊό. Πολλές διαφορετικές ουσίες είχαν δοκιμαστεί, συμπεριλαμβανομένου του διαβόητου ιωδίου (Betadine). [37] Τα περισσότερα από τα διαθέσιμα στο εμπόριο στοματικά διαλύματα απενεργοποιούν τον κορωνοϊό, τουλάχιστον στο εργαστήριο. Μεταξύ των δοκιμασμένων ήταν επίσης ένα διάλυμα βασισμένο σε αιθέρια έλαια. [38] Η Πρόπολη θεωρητικά θα πρέπει να έχει παρόμοιο καλό αποτέλεσμα αλλά δεν έχει επαρκώς δοκιμαστεί.
Ακόμη και όταν η λοίμωξη από κορωνοϊό εισχωρήσει βαθύτερα μέσα στους βρόγχους, η υγιεινή του στόματος εξακολουθεί να είναι σημαντική. Τα βακτήρια που προέρχονται από το στόμα μπορεί να οδηγήσουν σε βακτηριακή υπερμόλυνση στους πνεύμονες. Ιδιαίτερα επίφοβος είναι ο χρυσίζων σταφυλόκοκκος[39] και η παρουσία του εξαρτάται από το μικροβίωμα του στόματος.
Η τοπική άμυνα των βρόγχων και το κάτω αναπνευστικό σύστημα
Η τοπική άμυνα του βρογχικού συστήματος ακολουθεί τις ήδη προαναφερθείσες αρχές. Μια λειτουργική βλεννοκροσσωτή κάθαρση και ένα υγιές μικροβίωμα είναι σημαντικά. Το βρογχικό μικροβίωμα εξαρτάται από τα μικρόβια της ανώτερης αναπνευστικής οδού καθώς τα βακτήρια της μύτης και του στόματος διασκορπίζονται στους βρόγχους.[40]
Όποια έρευνα και να διεξάγουμε, καταλήγουμε στο ίδιο μοτίβο. Οι βασικοί πυλώνες του τρόπου ζωής, όπως η διατροφή και η άσκηση παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανθεκτικότητα του βρογχικού συστήματος. Αυτό έχει διερευνηθεί εκτενώς στο άσθμα.[41] Ακόμα και το μικροβίωμα του εντέρου διεγείρει τη λειτουργία των πνευμόνων και των βρόγχων. [42] Είναι συναρπαστικό, πώς όλες αυτές οι διαφορετικές λειτουργίες συνδέονται τόσο λεπτομερώς.
Προφανώς το κάπνισμα[43] και το άτμισμα[44] διαταράσσουν έντονα αυτούς τους αμυντικούς μηχανισμούς, διαταράσσουν τη βλεννοκροσσωτή κάθαρση, μπορεί να τραυματίσουν τους βρόγχους και να τους κάνουν πιο επιρρεπείς σε μια σοβαρότερη εξέλιξη της Covid-19.
Πώς να βελτιώσετε τους μηχανισμούς της τοπικής άμυνας
Τα μέτρα για την βελτίωση της υγείας μας και του ανοσοποιητικού μας συστήματος, για μια πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση μιας λοίμωξης από κορωνοϊό είναι αρκετά απλά. Αφορούν ένα υγιεινό τρόπο ζωής. Η διατροφή παρέχει τα απαραίτητα θρεπτικά στοιχεία για μια καλή λειτουργία του σώματος. Βελτιώνει το μικροβίωμα που, με την σειρά του, βελτιώνει την ανοσολογική λειτουργία. Ο καθαρός αέρας και η άσκηση σε φυσικό περιβάλλον διατηρούν το αναπνευστικό σύστημα σε καλή κατάσταση. Ο επαρκής ύπνος ασκεί την συντήρηση όλων των οργάνων και είναι σημαντικός παράγοντας για τους τοπικούς μηχανισμούς επιδιόρθωσης κ.ο.κ. Όλα αυτά αποτελούν τις βασικές της υγιεινής.
Πιο συγκεκριμένα μέτρα για την πρόληψη μιας ιογενούς λοίμωξης όπως αυτή του ιού SarsCoV2 βασίζονται σε ανοσοδιεγερτικά φάρμακα ή βότανα.
Μια φαρυγγίτιδα ή έναν πονόλαιμο μπορείτε να τα αντιμετωπίσετε τοπικά. Τα στοματικά διαλύματα είναι συνήθως χρήσιμα. Όσο καλύτερα συνδυάζονται με το τοπικό μικροβίωμα, τόσο υψηλότερο είναι το όφελος. Τα φυτικά διαλύματα είναι ακόμα καλύτερα. Επίσης γαργάρες με τσάι φασκόμηλου μπορούν να αποτελέσουν ένα καλό προστατευτικό μέτρο.
Τα προβιοτικά μπορεί να βελτιώσουν το τοπικό μικροβίωμα και την τοπική άμυνα. Ωστόσο, δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται μηχανικά. Πρέπει να υπάρχει μια σαφής ιδέα για την αιτία που είναι απαραίτητα και ποιος είναι ο σκοπός τους.
Άλλο ένα καλό θεραπευτικό μέτρο είναι οι εισπνοές. Μποροεί να γίνονται μόνο με φυσικολογικό ορό ή με βότανα. Τα βότανα πρέπει να χρησιμοποιούνται προσεκτικά. Ένα πολύ ελαφρύ τσάι από βότανα είναι καλό για τις εισπνοές. Η διαδικασία των εισπνοών οδηγεί σε καλύτερη κάθαρση της μύτης και των βρόγχων, όπως περιγράφεται παραπάνω για το φυσικολογικό όρο της μύτης. Αλλά οι εισπνοές έχουν το πλεονέκτημα να μην ερεθίζουν την βλεννογόνο.
Το παραδοσιακό στυλ εισπνοών (πάνω από ένα δοχείο με πετσέτα) έχει περαιτέρω πλεονεκτήματα. Δε βελτιώνει μόνο τη λειτουργία της βλεννοκροσσωτής κάθαρσης. Η ζέστη και το νερό στο πρόσωπο διεγείρουν μια αντανακλαστική διαδικασία, που βελτιώνει την τοπική λειτουργία της βλεννογόνου.
[1] Ring J. (2020). The skin in the era of coronavirus pandemic. Journal of the European Academy of Dermatology and Venereology : JEADV, 34(7), 1384–1385. https://doi.org/10.1111/jdv.16718
[2] Xue, X., Mi, Z., Wang, Z., Pang, Z., Liu, H., & Zhang, F. (2020). High Expression of ACE2 on Keratinocytes Reveals Skin as a Potential Target for SARS-CoV-2. The Journal of investigative dermatology, S0022-202X(20)31602-X. Advance online publication. https://doi.org/10.1016/j.jid.2020.05.087
[3] SanMiguel, A., & Grice, E. A. (2015). Interactions between host factors and the skin microbiome. Cellular and molecular life sciences : CMLS, 72(8), 1499–1515. https://doi.org/10.1007/s00018-014-1812-z
[4] Grice EA, Segre JA. The skin microbiome [published correction appears in Nat Rev Microbiol. 2011 Aug;9(8):626]. Nat Rev Microbiol. 2011;9(4):244-253. doi:10.1038/nrmicro2537
[5] Scales BS, Huffnagle GB (2013): The Microbiome in Wound Repair and Tissue Fibrosis, J Pathol. 2013 January ; 229(2): 323–331. doi:10.1002/path.4118.
[6] Fuentes, I., Guttmann-Gruber, C., Tockner, B. et al. Cells from discarded dressings differentiate chronic from acute wounds in patients with Epidermolysis Bullosa. Sci Rep 10, 15064 (2020). https://doi.org/10.1038/s41598-020-71794-1
[7] Martinotti S, Ranzato E. Propolis: a new frontier for wound healing?. Burns Trauma. 2015;3:9. Published 2015 Jul 22. doi:10.1186/s41038-015-0010-z
[8] Bankova V, Popova M, Trusheva B. Propolis volatile compounds: chemical diversity and biological activity: a review. Chem Cent J. 2014;8:28. Published 2014 May 2. doi:10.1186/1752-153X-8-28
[9] Grice EA, Segre JA. The skin microbiome [published correction appears in Nat Rev Microbiol. 2011 Aug;9(8):626]. Nat Rev Microbiol. 2011;9(4):244-253. doi:10.1038/nrmicro2537
[10] Chen YE, Fischbach MA, Belkaid Y. Skin microbiota-host interactions [published correction appears in Nature. 2018 Mar 21;555(7697):543]. Nature. 2018;553(7689):427-436. doi:10.1038/nature25177
[11] SanMiguel, A., & Grice, E. A. (2015). Interactions between host factors and the skin microbiome. Cellular and molecular life sciences : CMLS, 72(8), 1499–1515. https://doi.org/10.1007/s00018-014-1812-z
[12]O’Meara S, Al-Kurdi D, Ologun Y, et al. Antibiotics and antiseptics for venous leg ulcers.
Cochrane Database Syst Rev. 2010:CD003557.
[13] Ring J. (2020). The skin in the era of coronavirus pandemic. Journal of the European Academy of Dermatology and Venereology : JEADV, 34(7), 1384–1385. https://doi.org/10.1111/jdv.16718
[14] Xue, X., Mi, Z., Wang, Z., Pang, Z., Liu, H., & Zhang, F. (2020). High Expression of ACE2 on Keratinocytes Reveals Skin as a Potential Target for SARS-CoV-2. The Journal of investigative dermatology, S0022-202X(20)31602-X. Advance online publication. https://doi.org/10.1016/j.jid.2020.05.087
[15] Kumpitsch C, Koskinen K, Schöpf V, Moissl-Eichinger C. The microbiome of the upper respiratory tract in health and disease. BMC Biol. 2019;17(1):87. Published 2019 Nov 7. doi:10.1186/s12915-019-0703-z
[16] Perniss A, Liu S, Boonen B, et al. Chemosensory Cell-Derived Acetylcholine Drives Tracheal Mucociliary Clearance in Response to Virulence-Associated Formyl Peptides. Immunity. 2020;52(4):683-699.e11. doi:10.1016/j.immuni.2020.03.005
[17] Is Nasal Irrigation Beneficial in COVID-19? – Medscape – Jul 29, 2020.
[18] Is Nasal Irrigation Beneficial in COVID-19? – Medscape – Jul 29, 2020.
[19] Zipperer A, Laux M et al. (2016). Human commensals producing a novel antibiotic impair pathogen colonization. Nature. 535. 511-516. 10.1038/nature18634.
[20] Dimitri-Pinheiro S, Soares R, Barata P. The Microbiome of the Nose-Friend or Foe?. Allergy Rhinol (Providence). 2020;11:2152656720911605. Published 2020 Mar 13. doi:10.1177/2152656720911605
[21] Tsang TK, Lee KH, Foxman B, et al. Association between the respiratory microbiome and susceptibility to influenza virus infection [published online ahead of print, 2019 Sep 28]. Clin Infect Dis. 2019;ciz968. doi:10.1093/cid/ciz968
[22] Zhou Y, Jackson D, Bacharier LB, et al. The upper-airway microbiota and loss of asthma control among asthmatic children. Nat Commun. 2019;10(1):5714. Published 2019 Dec 16. doi:10.1038/s41467-019-13698-x
Fazlollahi M, Lee TD, Andrade J, et al. The nasal microbiome in asthma. J Allergy Clin Immunol. 2018;142(3):834-843.e2. doi:10.1016/j.jaci.2018.02.020
[23] Probiotics Reduce Allergic Rhinitis in Children and Adults – Medscape – Jun 18, 2020.
https://www.medscape.com/viewarticle/932591?src=wnl_edit_tpal&uac=290363HR&impID=2426938&faf=1#vp_2
[24] Keir J. Why do we have paranasal sinuses?. J Laryngol Otol. 2009;123(1):4-8. doi:10.1017/S0022215108003976
[25] Eccles RB. The nasal cycle in respiratory defence. Acta Otorhinolaryngol Belg. 2000;54(3):281-286.
[26] Pendolino AF, Lund VJ, Ennio Nardello E, Ottaviano G (2018): The nasal cycle: a comprehensive review, Rhinology Online, Vol 1: 67-76, 2018, http://doi.org/10.4193/RHINOL/18.021
[27] Wu A, Mihaylova VT et al. (2020): Interference between rhinovirus and influenza A virus: a clinical data analysis and experimental infection study, The Lancet Microbe, Published: September 04, 2020, DOI:https://doi.org/10.1016/S2666-5247(20)30114-2
[28] van den Aardweg M T A, Boonacker C W B, Rovers M M, Hoes A W, Schilder A G M. Effectiveness of adenoidectomy in children with recurrent upper respiratory tract infections: open randomised controlled trial BMJ 2011; 343 :d5154
[29] Do Not Use Decongestants for Colds in Children Younger Than Age 6 – Medscape – Oct 12, 2018.
https://www.medscape.com/viewarticle/903384#vp_1
[30] Is Nasal Irrigation Beneficial in COVID-19? – Medscape – Jul 29, 2020.
https://www.medscape.com/viewarticle/934807
[31] Khan MM, Parab SR, Paranjape M. Repurposing 0.5% povidone iodine solution in otorhinolaryngology practice in Covid 19 pandemic [published online ahead of print, 2020 Jun 18]. Am J Otolaryngol. 2020;41(5):102618. doi:10.1016/j.amjoto.2020.102618
[32] Han YW, Wang X. Mobile microbiome: oral bacteria in extra-oral infections and inflammation. J Dent Res. 2013;92(6):485-491. doi:10.1177/0022034513487559
[33] Marsh PD. In Sickness and in Health-What Does the Oral Microbiome Mean to Us? An Ecological Perspective. Adv Dent Res. 2018;29(1):60-65. doi:10.1177/0022034517735295
[34] Ganesan SM, Dabdoub SM, Nagaraja HN, et al. Adverse effects of electronic cigarettes on the disease-naive oral microbiome. Sci Adv. 2020;6(22):eaaz0108. Published online 2020 May 27. https://advances.sciencemag.org/content/6/22/eaaz0108.full. Accessed May 28, 2020.
[35] Costalonga M, Herzberg MC. The oral microbiome and the immunobiology of periodontal disease and caries. Immunol Lett. 2014;162(2 Pt A):22-38. doi:10.1016/j.imlet.2014.08.017
[36] Meister TL, Brüggemann Y, Todt D, et al. Virucidal Efficacy of Different Oral Rinses Against Severe Acute Respiratory Syndrome Coronavirus 2. J Infect Dis. 2020;222(8):1289-1292. doi:10.1093/infdis/jiaa471
[37] Can Mouthwash Douse the Spread of COVID-19? – Medscape – Jun 12, 2020.
[38] Meister TL, Brüggemann Y, Todt D, et al. Virucidal efficacy of different oral rinses against SARS-CoV-2 [published online ahead of print, 2020 Jul 29]. J Infect Dis. 2020;jiaa471. doi:10.1093/infdis/jiaa471
[39] Sampson V, Kamona N, Sampson A. Could there be a link between oral hygiene and the severity of SARS-CoV-2 infections?. Br Dent J. 2020;228(12):971-975. doi:10.1038/s41415-020-1747-8
[40] Mathieu, E., Escribano-Vazquez, U., Descamps, D., Cherbuy, C., Langella, P., Riffault, S., Remot, A., & Thomas, M. (2018). Paradigms of Lung Microbiota Functions in Health and Disease, Particularly, in Asthma. Frontiers in physiology, 9, 1168. https://doi.org/10.3389/fphys.2018.01168
[41] Lang JE. The impact of exercise on asthma. Curr Opin Allergy Clin Immunol. 2019;19(2):118-125. doi:10.1097/ACI.0000000000000510
Francisco CO, Bhatawadekar SA, Babineau J, Reid WD, Yadollahi A. Effects of physical exercise training on nocturnal symptoms in asthma: Systematic review. PLoS One. 2018;13(10):e0204953. Published 2018 Oct 22. doi:10.1371/journal.pone.0204953
[42] Barcik, W., Boutin, R., Sokolowska, M., & Finlay, B. B. (2020). The Role of Lung and Gut Microbiota in the Pathology of Asthma. Immunity, 52(2), 241–255. https://doi.org/10.1016/j.immuni.2020.01.007
[43] Kaur G, Lungarella G, Rahman I. SARS-CoV-2 COVID-19 susceptibility and lung inflammatory storm by smoking and vaping. J Inflamm (Lond). 2020;17:21. Published 2020 Jun 10. doi:10.1186/s12950-020-00250-8
[44] Gaiha SM, Cheng J, Halpern-Felsher B (2020): Association Between Youth Smoking, Electronic Cigarette Use, and Coronavirus Disease 2019. Journal of Adolescent Health, 2020; DOI: 10.1016/j.jadohealth.2020.07.002
