Λέγεται πως στην παραδοσιακή Κίνα οι γιατροί πληρώνονταν μόνο για όσο διάστημα οι ασθενείς τους παρέμεναν υγιείς. Από τη στιγμή που κάποιος ασθενής αρρώσταινε δεν αμείβονταν πλέον (μέχρι να γίνει ξανά υγιής).

Η υγεία μας εξαρτάται από την καλή λειτουργία του οργανισμού μας, ή οποία με τη σειρά της εξαρτάται από τον τρόπο ζωής μας. Ένα τέτοιο αποτέλεσμα δεν μπορεί να επιτευχθεί ούτε και να αντικατασταθεί με φάρμακα ή οποιοδήποτε άλλο είδος θεραπείας. Οι θεραπείες παρέχουν υποστήριξη για κάποιο χρονικό διάστημα. Όμως, η κύρια συμβολή στην υγεία μας είναι η δική μας προσπάθεια.

        Φυσικά, η υγεία μας επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες. Τα γονίδια διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο, όπως και η ψυχολογική και κοινωνική μας κατάσταση. Η λεγόμενη ψυχοσωματική επίδραση είναι σημαντική για την ευημερία μας. Ωστόσο, ο βαθμός με τον οποίο όλοι αυτοί οι παράγοντες (τα γονίδια ή η ψυχοσωματική κατάσταση) έχουν αντίκτυπο στην υγεία μας εξαρτάται επίσης από τον τρόπο ζωής μας.

Ένας υγιής οργανισμός μπορεί να αντιμετωπίσει δύσκολες ψυχολογικές και κοινωνικές καταστάσεις ή ακόμη και λοιμώξεις χωρίς να υποστεί βλάβη. Αυτό ονομάζεται ανθεκτικότητα ή ευρωστία του ατόμου. Ο τρόπος ζωής μας βελτιώνει ή μειώνει την εγγενή και επίκτητη ανθεκτικότητά μας. Επιπλέον, η σωματική μας σταθερότητα έχει επίσης σημαντικό αντίκτυπο στην ψυχολογική μας ισορροπία. Αυτό είναι που αποκαλούμε σωματοψυχική επίδραση.

      Η προληπτική ιατρική αφορά όλα εκείνα που μπορούν να αυξήσουν την ανθεκτικότητα ενός ατόμου, την ικανότητα αντιμετώπισης δύσκολων σωματικών, ψυχολογικών ή κοινωνικών καταστάσεων. Η προληπτική ιατρική δεν είναι γνωστή. Η ιατρική σήμερα θεωρείται κυρίως ως αυτή που ονομάζεται θεραπευτική ιατρική. Η θεραπευτική ιατρική προσπαθεί να διορθώσει ασθένειες. Συχνά, όμως δεν είναι αποτελεσματική αν δεν λαμβάνονται προληπτικά μέτρα. Δηλαδή, οι αρχές της προληπτικής ιατρικής πρέπει επίσης να αποτελούν μέρος κάθε θεραπείας.

Δυστυχώς, η θεραπευτική ιατρική είναι πολύ συχνά απλώς μια  πρόχειρη, επιφανειακή δουλειά και μερικές φορές μοιάζει περισσότερο σαν ένα συνεργείο.

       Η Φυσιοπαθητική γνωρίζει πολλά προληπτικά μέτρα για τη βελτίωση της ανθεκτικότητας. Μπορεί να είναι τόσο απλά όσο το βούρτσισμα του σώματος το πρωί, κάτι που απαιτεί λιγότερο χρόνο από το βούρτσισμα των δοντιών μας. Γνωστό είναι το κρύο πρωινό ντους. Λιγότερο γνωστό είναι το βραδινό ποδόλουτρο. Το πολύ αποτελεσματικό χειμερινό μπάνιο στη θάλασσα, δυστυχώς έγινε σπάνιο. Μόνο λίγα άτομα το κάνουν ακόμη και αν κάνετε χειμερινό μπάνιο με ένα παιδί υπάρχει πιθανότητα κάποιος να καλέσει την αστυνομία για κακοποίηση. Η σκληραγώγηση, το ιδανικό της Σπαρτιάτικης διαπαιδαγώγησης, δεν έχει καμία αξία στη σημερινή ανατροφή. Όμως, η ευρωστία είναι εξίσου σημαντική τόσο για τους ηλικιωμένους όσο και τους νέους.

Οι τρεις πυλώνες

Η κύρια συμβολή στην ανθεκτικότητα και την ευρωστία είναι οι τρεις πυλώνες της υγείας.

      Η διατροφή μας παρέχει τα θρεπτικά στοιχεία για την καλή λειτουργία του σώματος. Βελτιώνει το μικροβίωμα το οποίο με τη σειρά του βελτιώνει την ανοσοποιητική λειτουργία και έχει σημαντικό αντίκτυπο στη διάθεση και την ευεξία γενικότερα. Η άσκηση διατηρεί το σώμα σε καλή κατάσταση και αυξάνει την αντοχή και την ανθεκτικότητα. Ο ύπνος είναι η συντήρηση όλων των οργάνων και είναι σημαντικός για γενικούς και τοπικούς μηχανισμούς επιδιόρθωσης.

Υπάρχουν ιατρικές οδηγίες και για τους τρεις πυλώνες. Ωστόσο καλό είναι να μην τις παίρνουμε τόσο στα σοβαρά με την αυστηρή έννοια του όρου. Απλώς παρέχουν ένα σημείο αναφοράς. Είναι σημαντικό να έχουμε μια ιδέα για το τι θέλουμε να επιτύχουμε – με την υγεία μας και με τη ζωή μας. Ακόμα πιο σημαντικό είναι να αναλάβουμε την ευθύνη γι’ αυτήν τη διαδικασία.

     Οι ενέργειές μας για την υποστήριξη της υγείας μας πρέπει να γίνουν μέρος της ζωής μας. Δεν πρέπει να θεωρούνται σαν ένα πικρό χάπι που κάποιος πρέπει να καταπιεί. Δε βγάζει απολύτως κανένα νόημα να καταναλώνουμε πράγματα που δε μας αρέσουν μόνο και λόγω ορισμένων οδηγιών.

Αλλά είναι πολύ λογικό να δοκιμάζουμε νέα πράγματα, να μάθουμε για την ποιότητα του φαγητού, να πειραματιζόμαστε με γεύσεις και να έχουμε μια καλύτερη αίσθηση του τι έχει να προσφέρει το φαγητό. Αυτή η περίπλοκη διαδικασία είναι ιδιαίτερα χρήσιμη σε παιδιά που δεν τρώνε ό, τι τους σερβίρουν.

Το ίδιο ισχύει και για τη σωματική άσκηση. Οι άνθρωποι συχνά λένε, «Πρέπει να πάω στο γυμναστήριο και να χάσω 5 κιλά και όταν το πετύχω θα νιώσω καλά και τότε θα ξεκινήσει η πραγματική ζωή». Δεν υπάρχει κανένα όφελος για την υγεία με μια τέτοια στάση. Θα αποτύχει. Δημιουργεί απογοήτευση και άγχος. Πρέπει πρώτα να νιώθουμε καλά με τις πράξεις μας. Στη συνέχεια, θα αναγνωρίσουμε άλλα οφέλη, όπως την απώλεια βάρους ή τις καλύτερες εξετάσεις αίματος.

     Η σωματική άσκηση σχετίζεται από τους περισσότερους ανθρώπους με το γυμναστήριο. Λένε ότι δεν έχουν τα χρήματα και το χρόνο να πάνε εκεί. Ακόμη και παιδιά από 10 ετών αφήνουν τους καναπέδες τους μόνο για να πάνε στο γυμναστήριο, αν θέλουν να κινηθούν. Επίσης, άτομα άνω των 70, όταν τους προτείνω να ασκηθούν λίγο περισσότερο, ρωτούν φοβισμένα «Πρέπει να πάω στο γυμναστήριο;» Υπάρχουν πάρα πολλοί και καλύτεροι τρόποι προσέγγισης όσον αφορά την κίνηση και την άσκηση. Η κίνηση είναι ζωή. Ο στόχος πρέπει να είναι να απολαμβάνουμε την κίνηση και να απολαμβάνουμε το σώμα μας ή τουλάχιστον να νιώθουμε άνετα με αυτό.

    Αυτό που λείπει κυρίως είναι η φαντασία. Το ζογκλέρ, για παράδειγμα, μπορεί εύκολα να εξασκηθεί για λίγα λεπτά κατά τη διάρκεια που βρίσκεστε στο γραφείο. Βελτιώνει τη λειτουργία του εγκεφάλου, ενισχύει τη συγκέντρωση και συντονίζει την καλή κίνηση. Είναι καλό για την ισορροπία. Βελτιώνει τον τρόπο με τον οποίο κινούμαστε (οι περισσότεροι από εμάς έχουν φτώχεια κινήσεων). Μειώνει το άγχος και είναι διασκεδαστικό. Είναι ένας τέλειος τρόπος για να μπείτε στον κόσμο της κίνησης, πολύ καλύτερα από το να σηκώνετε απλά κάποια βάρη.

Η γερμανική εθνική υπηρεσία υγείας προωθεί ακόμη και τα ζογκλέρ για τα μέλη της για τη βελτίωση της υγείας.[i]  Η άσκηση θα πρέπει να μειώνει το άγχος και όχι να το αυξάνει.

Το άγχος και οι επιπτώσεις του είναι μία από τις μεγαλύτερες απειλές για την υγεία. Επομένως, η διαχείρισή του είναι ζωτικής σημασίας και όχι μόνο για τους μεγάλους. Το σχολικό άγχος έχει γίνει ένα είδος επιδημίας και ξεκινά συχνά από την πρώτη δημοτικού. Τα περισσότερα παιδιά ζουν σε ένα δυσμενές περιβάλλον, για τα ζώα θα έλεγε κανείς ότι ζουν σ’  ένα περιβάλλον ακατάλληλο για το είδος.  Γιατί δεν νοιαζόμαστε αρκετά για τη δημιουργία ενός υγιούς περιβάλλοντος τόσο για τον εαυτό μας όσο και για  τα παιδιά μας; Υπάρχουν πολλές απαντήσεις σχετικά με το ερώτημα αυτό. Το ένα είναι η διαφήμιση. Ο όρος «Σύνδρομο του Βιτάμ» αναφέρεται στην τάση μας να περιμένουμε να ζήσουμε όπως μας το παρουσιάζουν οι διαφημίσεις, με όλα τα μέλη της οικογένειας ευχαριστημένα να κάθονται για πρωινό στο τραπέζι. Ο ήλιος να λάμπει και μια πεταλούδα να προβάλει από το παράθυρο και να πλαισιώνει την οικογένεια. Όμως, η ζωή και η πραγματικότητά μας είναι πολύ  διαφορετική.

   Αυτή η διαφορά μεταξύ της αναμενόμενης και της βιώμενης ζωής είναι ιδιαίτερα μεγάλη σε παιδιά και εφήβους. Ανατρέφονται με την προσδοκία ότι η ζωή θα είναι απλή και διασκεδαστική. Επιπλέον, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης υπερισχύει ένα πρότυπο που ποτέ δεν θα επιτευχθεί. Δυστυχώς, αυτό δεν οδηγεί σε λιγότερη χρήση οθόνης, αλλά σε περισσότερη. Το πρόβλημα της υπερβολικής χρήσης της οθόνης αποτελεί απλά έκφραση ενός βαθύτερου προβλήματος, ωστόσο  είναι ένα σύμπτωμα το οποίο εύκολα κάποιος μπορεί να παρατηρήσει. Μη εμφανείς, αλλά εξίσου επιζήμιες, είναι οι επιπτώσεις της χημικής ρύπανσης από τα πλαστικά παιχνίδια, τις ηλεκτρικές συσκευές ή ακόμη και τα συνθετικά υφάσματα τα οποία βλάπτουν την ανάπτυξη των παιδιών ή  συμβάλλουν στη  μείωση  της γονιμότητας.

Όλα αυτά αποτελούν μια σύντομη περιγραφή της προληπτικής ιατρικής. Συμπεριλαμβάνει σωματικά, ψυχολογικά και κοινωνικά μέτρα.

Οι γονείς συχνά αισθάνονται ότι υπάρχουν τόσο πολλές προκλήσεις που δεν μπορούν να τις αντιμετωπίσουν και εύκολα απογοητεύονται. Η εξουθένωση των γονέων έχει γίνει ο κανόνας, όχι η εξαίρεση. «Η εξάντληση συμβαίνει όταν η απόσταση μεταξύ του ιδανικού και της πιθανής ζωντανής πραγματικότητας γίνεται υπερβολικά  μεγάλη».[ii]  Οι γονείς συντηρούν το «Σύνδρομο του Βιτάμ» χωρίς να το καταλαβαίνουν.

Τα μέτρα βελτίωσης της υγείας δεν πρέπει να συνιστούν άλλο ένα βάρος για τους γονείς που ως γνωστόν έχουν ήδη φορτωθεί αρκετά. Θα πρέπει να είναι μια ανακούφιση, όταν επιδιώκεται αλλαγή των συνηθειών. Η αλλαγή των συνηθειών δεν πρέπει να είναι ένα αδύνατο ιδανικό. Για να είναι αποτελεσματική, οποιαδήποτε πρόθεση, οποιαδήποτε αλλαγή πρέπει να ξεκινά με την προσωπική δέσμευση, με προσοχή και με επίγνωση, χωρίς να αναμένεται άμεση ανταμοιβή. Δεν πρέπει να καταπίνετε το πικρό χάπι μέχρι να ξεκινήσει η πραγματική ζωή.

Υπάρχουν πολλοί τρόποι ανάληψης της ευθύνης. Ένα καλό ξεκίνημα είναι να δουλεύουμε πάνω στους τρεις πυλώνες της υγείας.

[i] https://www.aok.de/bw-gesundnah/arbeit-und-freizeit/jonglieren-lernen-fuer-erwachsene

[ii] https://www.nytimes.com/2020/09/22/parenting/parental-burnout-pandemic.html